كتابخانه‌هاي ژاپن، سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران
ژاپن، كتابخانه‌هاي. كشور ژاپن يا نيهون[1] يا نيپو[2] ، مجمع‌الجزايري در اقيانوس كبير غربي نزديك ساحل شرقي آسياست كه شامل چهار جزيره اصلي هونشو[3] ، هوكايدو[4] ، كيوشو[5] ، شيكوكو[6] ، و تعدادي جزيره كوچك است. جمعيت اين كشور (طبق آمار سال 2000) 126700000نفر (70:9) و مساحت آن 377727 كيلومترمربع است. پايتخت اين كشور توكيو، حكومت آن مشروطه سلطنتي، و زبان رسمي آن ژاپني است (1: 638؛ 7:4).
تاريخچه. در شكل‌گيري تمدن ژاپن، تمدن‌هاي چيني، بودايي، و غربي نقش اساسي داشته‌اند (223:8). ژاپني‌ها، در آغاز، از روش‌هاي حكومت، دانش، و فرهنگ كشور چين تقليد مي‌كردند و حكمرانان به پيروي از حكّام چين، در كاخ‌هاي خود كتابخانه‌هاي شخصي داشتند. كتابخانه خصوصي شاهزاده شوتوكو[7] (574-622 م.) نخستين كتابخانه در ژاپن محسوب مي‌شود. در قرن 8 م. مركز اسناد و آرشيو زوشورو[8] تأسيس شد (890:2). قديمي‌ترين كتاب تاريخ ژاپن به زبان كانجي در 712 م. گردآوري گرديد و احكام بودايي هياكومانتو[9] ، در سال 770 م. بر صفحات و قطعات چوبي چاپ شد (407:6).
در دوره سلسله نارا[10] (710-794 م.) مدارس ويژه نجيب‌زادگان و اشراف تأسيس گرديد و در كتابخانه‌هاي آنها متون بودايي، نوشته‌هاي كلاسيك چيني، نسب‌شناسي، و تاريخ نگهداري مي‌شد (890:2).
در دوره سلسله هيان، ژاپني‌ها با قطع روابط فرهنگي با چين، فرهنگ مستقلي كسب كردند. پس از آن، به‌تدريج تغييراتي در زبان نوشتاري آنان پديد آمد، در نتيجه، متون چيني ساده شد و دو خط ژاپني به نام‌هاي هيراگانا[11] و كاتاكانا[12] به‌وجود آمد. اين دگرگوني‌ها سادگي خواندن و نوشتن و افزايش تأليف كتاب به زبان ژاپني را به‌همراه داشت (7: ج 13، ص 223).
ارتباط مجدد با چين در قرون 10-12 م. سبب نفوذ اديان بودايي و كنفوسيوسي و مذهب ذِن شد و متون مذهبي گوناگوني در كتابخانه‌هاي معابد و مراكز ديني گردآوري گرديد. كتابخانه اون تِ ايي[13] (نارا) متعلق به ايزونوكامي نو ياكاتسوگا[14] (729-781 م.) و كوبائي‌دن[15] (كيوتو) متعلق به سوگاوارا ميچي‌زانه[16] (845-903 م.)، مجموعه‌هاي خصوصي درباره آيين‌هاي بودايي و كنفوسيوسي بودند (407:6).
در دوره حكومت سامورايي‌ها، از اوايل قرن 12 تا قرن 16م.، به گسترش علم و دانش و تأسيس كتابخانه‌ها و مدارس پرداخته شد. از معروف‌ترين كتابخانه‌هاي اين دوران كتابخانه كانازاوا[17] (تأسيس 1275 م.) بود كه كتاب‌هاي آن در اختيار محققان ديني قرار داشت. در اين دوران مدارسي همراه با كتابخانه به‌وجود آمد كه عبارتند از: مدرسه و كتابخانه آشيكاگا گاكو[18] ، مدارس دولتي كنفوسيوس براي تربيت اشراف‌زادگان، مدارسي همراه با كتابخانه براي تربيت فرزندان سامورايي، و مدارس تراكويا[19] ويژه كودكان غيرسامورايي. در دوره سلسله اِدو[20] ، 170 مدرسه ايالتي و بيش از 800 تراكويا وجود داشت (4:5). كتابخانه كانازاوا با تعداد زيادي نسخه خطي بودايي و ده هزار منبع چاپي مربوط به طايفه هوجو در قرن 13 م. و مجموعه عظيم و غني كتابخانه آشيكاگا گاكو در موضوع پيشگويي هنوز برپا هستند.
در سال 1590م. شوگان توكوگاوا اي‌ياسو[21] ، مؤسس آخرين حكومت شوگاني و يكي از طلبه‌هاي فلسفه كنفوسيوس، از محققان براي انتشار كتاب دعوت كرد و به گردآوري منابع و كتب پراكنده پرداخت. وي داراي كتابخانه‌اي خصوصي به نام مومي‌جيياما[22] بود. مجموعه اين كتابخانه به‌همراه نسخ خطي و ناياب آن، هم‌اكنون در كتابخانه سازمان خانواده سلطنتي[23] و كتابخانه كابينه[24] نگهداري مي‌شود و مجموعه مدرسه شوهيزاكا[25] (مدرسه دولتي سامورايي‌ها) را نيز به‌ارث برده است (6: 407ـ 408).
با بازگشت ميجي[26] (1868)، پس از گذشت 250 سال انزواي ژاپني‌ها، دروازه‌هاي كشور به روي خارجيان گشوده شد (890:2؛ 4:5) و دگرگوني‌هايي به روش غربي پديد آمد كه عبارتند از: تأسيس وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و فرهنگ، تصويب قانون تحصيلات اجباري دوره ابتدايي در سال 1886، تأسيس دوره‌هاي آموزش متوسطه و عالي، ايجاد دوره‌هاي تربيت معلم، برگزاري دوره‌هاي دوساله دانشكده‌اي و سه‌ساله دانشگاهي، و جز آن (9:4). در همين دوره، فن‌آوري به‌همراه ديگر دانش‌ها از كشورهاي اروپايي و امريكايي وارد ژاپن شد (408:6).
انتشارات. ژاپني‌ها پيش از آنكه كاغذسازي را از چيني‌ها بياموزند، با روش سنتي نوعي كاغذ مي‌ساختند. دولت ژاپن در سال 701 م. براي استفاده سازمان‌هاي دولتي نوعي كاغذ تهيه كرد. متون ادبي كوجي‌كي[27] و نيهون شوكي[28] مربوط به همين دوران هستند (10:4؛ 7: ج 13، ص 223).
در دوران كاماكورا[29] (1185-1333 م.)، با برقراري دوباره روابط فرهنگي چين و ژاپن، معابد بودايي ژاپن مركز تهيه و انتشار متون دستنويس بودايي گرديد. با ورود دستگاه چاپ و حروف رومي توسط مبلّغان مسيحي، كتاب‌هاي ادبي، مذهبي، و آموزش زبان به چاپ رسيد كه ترجمه ژاپني كتاب >داستان‌هاي ازوپ<[30] از جمله آنهاست. در سال 1592 م. دستگاه چاپ با حروف متحرك مسي از كره به ژاپن وارد شد، اما هنوز چاپ سنتي در ژاپن متداول بود (10:4). در فاصله سال‌هاي 1590-1860، بيش از 2000 ناشر در سراسر ژاپن فعاليت داشتند كه از سودآوري مطلوبي نيز برخوردار بودند (408:6).
از دوره بازگشت ميجي، دولت از متخصصان اروپايي و امريكايي براي آموزش صنعت چاپ دعوت كرد و به تأسيس مركز انتشارات دولتي همّت گماشت. از سال 1912 تا 1926 چاپ كتاب با شمارگان زياد آغاز شد و متون كلاسيك و معاصر ژاپني و خارجي در قطع جيبي منتشر گرديد. در دوران جنگ جهاني دوم به‌سبب كمبود كاغذ و اعمال مميزي، چاپ به‌كندي انجام گرفت، اما با اتمام جنگ، صنعت چاپ دوباره رونق يافت. در سال 1991، انتشار 1400780000 عنوان كتاب و 139,19 روزنامه و نشريه ادواري گزارش شده است (11:4).
نخستين روزنامه انگليسي‌زبان در ژاپن در 1861 منتشر شد و در 1862 نخستين روزنامه ژاپني منتشر گرديد. اولين روزنامه ژاپني كه به‌صورت مرتب انتشار مي‌يافت، روزنامه يوكوهاما ماي‌نيچي شيم‌بون[31] بود. نخستين مجله ژاپني نيز در سال 1867 منتشر شد (313:3-315، 364-367).
كتابخانه ملي. كتابخانه ملي ژاپن[32] ، كوكوريتسو كوكايي توشوكان[33] ، در سال 1948 تأسيس شد. اين كتابخانه، علاوه بر گردآوري منابع مورد نياز دولت، به عموم مردم نيز ارائه خدمت مي‌كند (32:4؛ 409:6).
كتابخانه ملي ژاپن داراي 38 شعبه از جمله كتابخانه سلطنتي سابق، كتابخانه تويو[34] (كتابخانه شرقي)، كتابخانه ديوان عالي[35] ، كتابخانه‌هايي در سازمان‌هاي اجرايي و قضايي دولت، و كتابخانه‌هاي مستقل در ساختمان مجلس است.
اين كتابخانه داراي تقريباً 5100000 جلد كتاب، 115500 عنوان نشريه ادواري، 328000 نقشه، 313500 صفحه صوتي، 170000 ميكروفيلم، 1645000 ميكروفيش، 240000 پايان‌نامه دكتري، و 5100 كتاب به خط بريل است. بودجه اين كتابخانه درسال 1993 برابر 15206610000 ين بوده است (1:8ـ2؛ 23:4، 32؛ 409:6).
نظام رايانه‌اي اين كتابخانه در سال 1971 راه‌اندازي شد و نخستين نشريه آن با عنوان >نمايه عمومي مذاكرات دو مجلس<[36] منتشر گرديد.
اطلاعات كتابشناختي انتشارات كشور، بر روي نوارهاي مغناطيسي پايگاه اطلاعاتي مركزي مارك ژاپن (ژاپو مارك) قرار گرفته است. كتابشناسي ملي ژاپن، كه به‌طور هفتگي منتشر و به‌صورت فصلي نمايه‌سازي مي‌شود، از جمله محصولات اين پايگاه است (409:6).
يكي از قديمي‌ترين و بزرگ‌ترين كتابخانه‌هاي وابسته به كتابخانه ملي ژاپن كتابخانه تويو است كه در سال 1917 تأسيس شد و محققان ژاپني و غيرژاپني مي‌توانند از منابع شرقي آن به زبان‌هاي ژاپني، فارسي، چيني، تركي، عربي، تبتي، و جز آن برخوردار شوند (1:11). بودجه اين كتابخانه كه توسط دولت ژاپن و مؤسسات داخلي و خارجي تأمين مي‌شود، در سال 1992 بالغ بر 4/2 ميليون ين بوده است (4:11). مساحت اين كتابخانه 7134 مترمربع و مجموعه آن تا سال 1994، 750000 جلد گزارش شده است (4:13-6).
كتابخانه تويو زير نظر هيأت امنا اداره مي‌شود و اعضاي دائمي آن 45 نفرند. برخي خدمات اين كتابخانه عبارتند از: انتشار يافته‌هاي تحقيقات شرقي محققان، تكثير كتاب‌هاي كمياب كتابخانه براي محققان، تشكيل كلاس‌هاي زبان‌هاي شرقي، و تهيه كتابشناسي (1:12-6).
كتابخانه‌هاي دانشگاهي. بازسازي كتابخانه‌هاي دانشگاهي ژاپن، به‌دنبال تحولاتي كه در نظام آموزشي پديد آمد در فاصله سال‌هاي 1950-1960 صورت پذيرفت. از جمله اين تحولات، تدوين استاندارد كتابخانه‌هاي دانشگاهي در سال 1952 و به‌دنبال آن تهيه فهرست مشترك كتابخانه‌هاي دانشگاهي بود. در سال 1953 وزارت آموزش و پرورش، علوم، و فرهنگ ژاپن فهرست مشترك نشريات علمي شامل فهرست نشريات دانشگاه‌ها و برخي مراكز تحقيقاتي را منتشر كرد.
از سال 1970، دانشگاه‌ها به‌تدريج به ماشيني كردن كتابخانه‌ها روي آوردند و همكاري ميان كتابخانه‌هاي دانشگاهي از سال 1979 آغاز شد. در سال 1986 مركز ملي نظام‌هاي اطلاعات علمي (ناكسيس)[37] به‌عنوان شبكه اطلاعات دانشگاهي و سپس مركز ملي اطلاعات علمي ـ بازيابي پيوسته اطلاعات (ناكسيس ـ آي‌آر)[38] و ناكسيس ميل[39] ، دسترسي به منابع اطلاعاتي را براي استادان، دانشجويان، و كتابداران مهيّا ساخت.
در سال 1992، كتابخانه‌هاي دانشگاهي ژاپن 186000000 جلد كتاب، 8000 كارمند تمام‌وقت، و تقريباً 2200000 عضو داشته است (57:4-60).
از مهم‌ترين كتابخانه‌هاي دانشگاهي ژاپن، كتابخانه دانشگاه توكيو (تأسيس 1877) است كه 60 كتابخانه دانشكده‌اي وابسته دارد. مخزن اين كتابخانه گنجايش 1269000 جلد كتاب دارد (1:13-6). كتابخانه مركزي دانشگاه مطالعات خارجي توكيو و دانشگاه مطالعات خارجي اوزاكا، منابعي براي مطالعات ايران‌شناسي دارند. اين دو دانشگاه در رشته زبان و فرهنگ ايراني دوره‌هاي كارشناسي و كارشناسي ارشد را ارائه مي‌دهند. تعداد كتاب‌هاي فارسي كتابخانه دانشگاه مطالعات خارجي توكيو در سال 1992، 1634 جلد بوده است (27:10).
كتابخانه‌هاي عمومي. نخستين كتابخانه عمومي ژاپن كه در قرن 8 م. تأسيس شد كتابخانه عمومي اون تِ ايي در ايالت نارا بود. كتابخانه آساكوسا[40] نيز نخستين كتابخانه عمومي سلسله رادو به‌شمار مي‌رود. در سال‌هاي 1804-1829، افرادي به كار كرايه دادن كتاب مشغول بودند كه اين كار كمبود كتابخانه‌هاي عمومي را تا حدّي جبران مي‌كرد (18:4). از اواسط قرن 18 تا اواسط قرن 19، به‌تدريج كتابخانه‌هاي عمومي در نقاط مختلف ژاپن تأسيس گرديد، اما نخستين كتابخانه عمومي به‌شيوه امروزي در سال 1872 ايجاد شد.
در سال 1950، قانون كتابخانه‌هاي عمومي به تصويب رسيد و از 1960 به‌تدريج به شمار كتابخانه‌هاي جديد افزوده شد (7: ج 13، ص 225؛ 36:4؛ 890:2؛ 4:5). انجمن كتابداران ژاپن در سال 1963، راهنماي >مديريت كتابخانه‌هاي عمومي در شهرهاي متوسط و كوچك<[41] را نشر داد و در 1987 با انتشار نشريه‌اي، نقش و هدف كتابخانه‌هاي عمومي را مشخص كرد (37:4).
كتابخانه‌هاي عمومي ژاپن، علاوه بر بودجه دولتي، از برخي وزارتخانه‌ها نيز كمك مالي دريافت مي‌كنند و انجمن كتابداران و انجمن ملي كتابخانه‌هاي عمومي ژاپن بر فعاليت‌هاي آنها نظارت دارند (42:5).
خدمات مرجع از سال 1948 توسط كتابخانه شهر كوبه[42] آغاز گرديد و در سال 1961>راهنماي خدمات كتابخانه‌هاي عمومي< تدوين شد و در اختيار كتابخانه‌هاي عمومي قرار گرفت. در بخش فهرستنويسي، از كتاب‌هاي >قواعد فهرستنويسي ژاپن<[43] ، >رده‌بندي دهدهي ژاپن<[44] ، و سرعنوان‌هاي موضوعي <استفاده مي‌شود.
از آغاز دهه 1990 بخش عمده‌اي از كتابخانه‌هاي عمومي از رايانه استفاده مي‌كنند. با وجود نارسايي در نظام ارتباط بين كتابخانه‌اي، شبكه ارتباطي ميان كتابخانه‌هاي مركزي توكيو، كتابخانه ملي، و كتابخانه‌هاي ايالت‌ها و شهرها برقرار بوده است.
ارائه خدمات به معلولان و ايجاد بخش كودكان از ديگر خدمات كتابخانه‌هاي عمومي ژاپن است. تا سال 1992، بيش از 54 درصد كتابخانه‌ها خدمات ويژه معلولان و 84 درصد آنها بخش مخصوص كودكان داشته‌اند.
انجمن كتابخانه‌هاي كودكان در سال 1953 تأسيس شد و در 1959 حدود 3/34 درصد كتابخانه‌هاي عمومي بخش مخصوص كودكان ايجاد كرده بودند. درسال 1980، انجمن كتابداران ژاپن براي آموزش كتابداران كتابخانه‌هاي كودك، دوره‌هاي كوتاه‌مدت تشكيل داد. خدمات كتابخانه‌اي (رساندن كتاب كودك به خانه‌ها) با هدف كاستن تأثير تلويزيون بر كودكان و جلب توجه آنان به مطالعه، توسط كتابخانه‌هاي عمومي ايجاد شده است كه 75 درصد اين فعاليت‌ها در مناطق روستايي و دورافتاده ژاپن انجام مي‌گيرد. در دهه 1980 تعداد اين نوع كتابخانه‌ها حدود پنج تا شش هزار بوده است. در سال‌هاي اخير، كتابخانه‌هاي كودكان يا به‌صورت مستقل و يا به‌عنوان بخشي از كتابخانه‌هاي عمومي رشد چشمگيري داشته‌اند. اكنون 35 تا 50 درصد امانت كتاب در كتابخانه‌هاي عمومي مربوط به كتاب‌هاي كودكان است. در كتابخانه‌هاي كودكان، خدمات گوناگوني مانند كتابخواني، خيمه شب‌بازي، و نمايش فيلم انجام مي‌شود (4: 40-45؛ 5:5).
كتابخانه‌هاي آموزشگاهي. توسعه كتابخانه‌هاي آموزشگاهي همراه با بازسازي نظام آموزشي ژاپن در اواخر دهه 1940 و اوايل دهه 1950 انجام گرفت. با اجباري شدن دوره شش‌ساله ابتدايي و سه‌ساله راهنمايي نياز به كتابخانه‌هاي آموزشگاهي افزايش يافت. به‌دنبال شكل‌گيري انجمن كتابخانه‌هاي آموزشگاهي در سال 1950 و تصويب قانون كتابخانه‌هاي آموزشگاهي، اين كتابخانه‌ها گسترش يافتند. كتابخانه‌هاي آموزشگاهي تحت نظارت شوراي آموزش و پرورش شهرداري[45] و مؤسسه تحقيقات آموزشي ايالتي[46]فعاليت دارند. در آمار سال 1993، فضاي كتابخانه‌هاي مدارس ابتدايي 9/117 مترمربع، دوره راهنمايي 7/123 مترمربع، و دبيرستاني 1/300 مترمربع بوده است. حد متوسط تعداد كتاب‌هاي كتابخانه‌هاي مدارس ابتدايي 6830 جلد، مدارس راهنمايي 7977 جلد، و دبيرستان‌ها 21402 جلد است. روش رده‌بندي كتاب در اين كتابخانه‌ها طبقه‌بندي دهدهي جهاني است. برگزاري مسابقات كتابخواني، اجراي نمايش، تهيه فهرست كتاب‌ها، و كتابخواني گروهي از خدمات اين كتابخانه‌هاست. از سال 1993 آموزش استفاده از كتابخانه براي دانش‌آموزان دبيرستاني اجباري شده است. اين كتابخانه‌ها از رايانه نيز استفاده مي‌كنند.
كتابداران كتابخانه‌هاي آموزشگاهي، علاوه بر گذراندن درس‌هايي از دوره‌هاي كتابداري دانشگاه، بايد گواهينامه معلمي نيز داشته باشند (49:4-56).
كتابخانه‌هاي تخصصي. انجمن كتابداران كتابخانه‌هاي تخصصي ژاپن در سال 1952 تأسيس شد كه آموزش كتابداران كتابخانه‌هاي تخصصي و تأسيس شبكه كتابخانه‌هاي تخصصي از فعاليت‌هاي اين انجمن است (7:5). تا سال 1991، بالغ بر 2207 كتابخانه تخصصي در ژاپن وجود داشته است. كه برخي عبارتند از: كتابخانه‌هاي تخصصي نهادهاي دولتي، كتابخانه‌هاي تخصصي وابسته به حكومت‌هاي محلي، كتابخانه‌هاي وابسته به دانشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي، كتابخانه‌هاي وابسته به انجمن‌ها و مؤسسات علمي، كتابخانه‌هاي وابسته به مراكز بازرگاني، كتابخانه‌هاي وابسته به دولت‌هاي خارجي و سازمان‌هاي بين‌المللي، و كتابخانه‌هاي متفرقه.
بيشتر كتابخانه‌هاي تخصصي ژاپن از نظام‌هاي پيشرفته اطلاع‌رساني استفاده مي‌كنند. تعداد 2000 شبكه اطلاعات بازرگاني در اين كشور مورد استفاده 50 درصد كتابخانه‌هاي تخصصي بوده است و، تا سال 1992، حدود 60 درصد اين كتابخانه‌ها از فن‌آوري‌هاي نوين استفاده كرده‌اند.
مركز اطلاع‌رساني علوم و فن‌آوري ژاپن[47] (تأسيس 1957)، در سال 1988 حدود 15000 عنوان مجله به زبان‌هاي ژاپني و غيرژاپني، گزارش‌هاي فني، خلاصه مذاكرات همايش‌ها، و ساير منابع داشته است. فعاليت‌هاي اصلي اين مركز شامل تهيه چكيده از نشريات ژاپني و خارجي و ايجاد بانك اطلاعاتي از آنها، ارائه اطلاعات كتابشناختي اين چكيده‌ها در سطح جهاني، ايجاد پايگاه اطلاعاتي جهت پاسخ‌گويي به درخواست‌هاي خارج از كشور در حوزه علوم و فنون ژاپن، و ارائه اطلاعات مربوط به عناوين نشريات ادواري به زبان انگليسي و چكيده بعضي از آنهاست.
ژاپن داراي 104 كتابخانه در دانشكده‌هاي پزشكي است. اين كتابخانه‌ها به‌خوبي سازمان يافته‌اند و تقريباً همه آنها داراي پايانه‌هاي رايانه‌اي جهت ارائه خدمات پيوسته با استفاده از پايگاه‌هاي اطلاعاتي شناخته‌شده هستند (411:6).
حرفه كتابداري. انجمن كتابداران ژاپن در سال 1892 به‌وجود آمد و در سال 1903، نخستين دوره كوتاه‌مدت آموزش كتابداري را برگزار كرد (89:4). مؤسسه تربيت كتابداران[48] در سال 1921 تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و فرهنگ با ارائه دوره‌هاي يك‌ساله كتابداري پديد آمد. اين مؤسسه در سال 1964 با نام دانشكده ملي كتابداري به تربيت كتابدار پرداخت و در سال 1980 به دانشگاه ملي كتابداري و اطلاع‌رساني تبديل گرديد و دوره كارشناسي ارشد كتابداري را در سال 1984 تأسيس كرد (8:5).
كلاس‌هاي آموزش كتابداري دانشگاه كيو[49] در سال 1951 تشكيل شد و دوره كارشناسي ارشد كتابداري آن در 1967 و دوره دكتري آن در 1975 آغاز گرديد. اكنون تعداد زيادي از دانشگاه‌هاي اين كشور درس‌هايي از علوم كتابداري را در برنامه‌هاي آموزشي برخي رشته‌ها گنجانده‌اند (90:4-91).
در حدود 500 انجمن و كانون كتابداري در ژاپن فعاليت دارند. مهم‌ترين و قديمي‌ترين آنها انجمن كتابداران ژاپن است كه از اعضاي ايفلاست. اين انجمن در راه توسعه كتابخانه‌ها، ايجاد هماهنگي ميان كتابخانه‌هاي داخل كشور، و برقراري ارتباط با انجمن‌هاي كتابداري خارج از كشور فعاليت گسترده‌اي دارد. انتشار راهنماها، متون مربوط به كتاب و كتابخانه، و نشريات از جمله فعاليت‌هاي اين انجمن است.
ساير انجمن‌هاي كتابداري ژاپن عبارتند از: انجمن كتابخانه‌هاي دانشگاه‌هاي خصوصي (تأسيس 1930)، شوراي كتابخانه‌هاي دانشگاه ملي (تأسيس 1924)، انجمن مدرسه كتابداري ژاپن (تأسيس 1950)، انجمن كتابخانه‌هاي تخصصي ژاپن (تأسيس 1952)، شوراي ملي كتابخانه‌هاي عمومي ژاپن (تأسيس 1967)، انجمن كتابخانه دانشكده‌هاي خصوصي (تأسيس 1977)، انجمن علوم اطلاع‌رساني و فن‌آوري، انجمن كتابخانه‌هاي علوم پزشكي، انجمن كتابداري هوكايدو، و انجمن كتابشناسي فرانكو ـ ژاپن. انجمن‌هاي ديگري نيز در حوزه كتابداري كشاورزي، كتابداري بيمارستاني، كتابداري حقوق، كتابداري موسيقي، و كتابداري داروسازي فعاليت دارند (4: 93-107؛ 411:6).
مآخذ :
1) Britannica Book of the Year 1996. Chicago: Encyclopedia Britannica Inc, 1996; 2) Japan: An Illustrated Encyclopedia. Tokyo: Kodansha, 1993; 3) "Japan". Japan Encyclopedia, PP. 313-315, 364-367; 4) Japan Library Association. Librarianship in Japan. Tokyo, 1994; 5) Idem. Libraries in Japan. Tokyo, 1980; 6) Kon, Madoko. "Japan". World Encyclopedia of Library and Information Services, PP. 407-411; 7) Nakamura, Hatsuo. "Japan Libraries and Information Centers". Encyclopedia of Library and Information Science. Vol. 13. PP. 222-238; 8) National Diet Library. National Diet Library: Kokuritsu Kokkac Tashokan. Tokyo, 1992; 9) The State of World Population 2000. UNFPA; 10) Tokyo University of Foreign Studies 1992. Tokyo, 1993; 11) "Toyo Bunko Foundation". A Guid to the Toyo Bunko. Tokyo, 1983; 12) Idem. "The Toyo Bunko" The Oriental Library 1993/ 94. Tokyo, 1994; 13) University of Tokyo. General Library, University of Tokyo Library System. Tokyo, 1991.
پروين انوار (استعلامي)
تلخيص سودابه نوذري
[22]. Momijiyama Bunko/ Library
[23]. Library of Imperial Household Agency
[31]. Yokohama Mainichi Shimbun
[32]. National Diet Library (NDL)
[33]. Kokuritsu Kokkai Toshokan
[36]. General Index to the Debates in both Houses of Diet
[37]. National Center for Science Information Systems(NACSIS)
[38]. National Center for Science Information SystemsInformation Retrieval (NACSISÜ IR)
[41]. Management of Public Libraries in Medium andSmall Cities
[44]. Nippon Decimal Classification
[45]. Municipal Board of Education
[46]. Prefectural Educational Research Institute
[47]. Japan Information Center for Science and Technology (JICST)
[48]. Training Institute of Librarians
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی