بنیاد مختومقلی فراغی

در تواریخ دولتی روسیه،خوارزمیان را از زمان های بسیار قدیمی جزو گروه زبان های هند و اروپائی و هند وایرانی فرض می کردند.بنا به اظهارات انها از قرون 6 و 7 میلادی تحت فشار و تاثیر ترک ها، زبان انها از ایرانی به ترکی تغییر کرده است.ادعای فوق جای انتقاد دارد.چون در تجربه ی تاریخی ملل،معمولا اقوامی که وارد یک فرهنگ جدید میشوند،هر چند پیشرفته باشند،در طول زمان در فرهنگ ساکن قبلی مستحیل می گردند.برعکس ان تاکنون اتفاق نیفتاده است.در واقع خوارزمیان از همان ابتدا ترک بوده اند،که در قرون 6-7 میلادی به بدنه ی اصلی ترک ها وصل شده اند.

     همانطور که همه می دانند،ترکمنها حکومت عثمانی را بنیان نهادند.وقتی حکومت عثمانی بعنوان نیروی سوم بین دو فرهنگ شرق و غرب جهان قرار گرفت،برای حکمرانان لازم امد که ثبات داشته باشند.حکمرانان عثمانی برای افزایش درامد مالیاتی و داشتن محصولات کشاورزی احتیاج به استقرار ترکمن ها داشتند ولی چون ترکمن های سوریه و اناطولی،بیشتر،زندگی دام داری داشتند و  از کشاورزی چیزی نمی دانستند مخالف یکجانشینی بودند.تا سال 1856تاریخ  حکومت عثمانی،تاریخ برخوردها،جنگها،و انقلابات،بین حاکمان و طوایف بود.شعر های تمام شاعران بزرگ ترکمن(مثل،قاراجااوغلان،دادال اوغلو،پیرسلطان ابدال و غیره) و تقریبا تمام باورهایی که از ماوراالنهر حفظ شده (مثل،داستانهای دده قورقوت و باورهای فولکلوریک دیگر)بر این جدالها اشارت دارد.ترکمنها برای قرنها مجبور بودند در کوه ها بعنوان مخالف حکومت،زندگی بکنند تا به این طریق روش زندگی سنتی دامداری خود را حفظ نمایند.و این محیط بسته توانسته بود زندگی عشایری،فرهنگ عامه،اشعار و موسیقی انها را حفظ نماید.در واقع میتوانیم بگوئیم که این تقابل ،برخوردی بود بین دو دنیای متفاوت.یکی دنیای مردمانی بود که می خواستند به روش عشایری که به ان عادت کرده بودند زندگی نمایند.و دیگری دنیای حکمرانان عثمانی بود برای افزایش درامد مالیاتی و افزایش محصولات کشاورزی و تهیه هزینه  پیشرفت اجتماعی به ساکن شدن عشایر نیاز داشت.با ایده های معاصر می توان گفت که حکومت عثمانی مخالف حقوق بشر اقدام کرده،در صورتی که از طرف دیگر حکومت عثمانی نمی توانست بصورت کنفدراسیونی از عشایر باقی بماند.                           در گیری بین قبایل و حکمرانان تا قرنها ادامه داشت.در نهایت ،سلطان عثمانی در سال 1856 از نیروی نظامی جهت اسکان ترکمنها استفاده کرد.اما هنوز هم قبایلی از ترکمن ها بصورت عشیره ای در کوه های توروس زندگی می کنند.

مدت زیادی نیست مختومقلی ، که اشعار او در بین مردمان آسیای مرکزی بعنوان اشعار مقدس و آسمانی شناخته می شود ، در خارج از ترکمنستان و اتحاد جماهیر شوروی سابق مورد توجه قرار گرفته است و آنرا مدیون چاپ مجموعه های  آثارش به زبانهای ترکی ، فرانسوی ، فارسی و انگلیسی می باشد. نخستین ترجمه ی گزیده ی اشعار مختومقلی توسط وامبری کاشف و عالم مجارستان در سال 1879، تصویر اشتباهی  از شاعر ترسیم نمود که عمدتاً ناشی از کاربرد نسخه ی ناقص از مختومقلی بود این حقیقت که او زبان ترکمنی را بطور کامل نمی دانست ، خود سبب اشتباهات زیادی در متن و ترجمه شده است. اشتباهات آ ن زمانی، که همان متن توسط آقای سید محسن فانی و حسین کاظم قدری مورد استناد قرار گرفت ،مضاعف گردید. او در سال 1924 خوانندگان را به درک غیر واقعی از اشعار مختومقلی سوق داد.                                                                                                                        

            در مطالعه تاریخ از منابع مختلف،انسان گاه به مطالب جالبی بر می خورد که هم باعث تعجب است،هم گاه باعث شادی و احساس لذت.تاریخ نویسان غربی در تمام کتاب های خود،شروع تمدن را،با انکه گوشه ی چشمی به سومری ها داشتند ،اروپا،و بخصوص یونان می دانستند. در تمام کتاب های تاریخی خود با افتخار به ان اشاره میکردند. بعد از یونانی ها ادامه ی تمدن غرب را در روم باستان جستجو کرده،و باقی ملل را بربر خطاب نموده،سهمی از پیشرفت بشریت را برای انها در نظر نمی گرفتند.با اینکه قرنها  کتابهای دانشمندان ملل مسلمان رادردانشگاه هایشان تدریس کرده،و از پیشرفت های علمی انها استفاده میکردند ،با غروری کاذب خود را از نظرعلمی بالاتر می دانستند.تاریخی که برای ملل مختلف تنظیم کرده بودند ،بر پایه برتری ملل غرب بر ملل بقول انها عقب مانده شرق بوده است.          چون بسیاری  از بررسی ها عکس انرا نشان می داد ،با اختراع ایده ی هندواروپائی ریشه ی اسیائی بسیاری از اقوام را به خود   نسبت دادند.وقتی تمدنی در ناحیه اروپا با ریشه شرقی یافت می شد، و با مدارک تاریخی،می بایستی انرا به شرق مربوط می کردند با ادعای اسرار امیز بودن،سعی می کردند نگذارند ریشه ی شرقی ان تمدن ، برای همه قابل قبول گردد.ولی تا کی میتوان چنین کرد!؟

    قدیمیترین ریشه های قومی انسانها معمولا از طریق زبان شناسان و با بررسی مطالعات زبانشناسان و با اضافه کردن مشاهدات باستانشناسی به ان پیدا می کنند.در علوم زبانشناسی و تاریخی مرسوم در اروپا و روسیه،که با ادعای مرکزیت برای هندواروپائی ها نوشته شده،سعی شده که تقسیم زبان اورال-التائی به زبان های التائی و اورالی از حدود ده هزار سال پیش و تقسیم زبان التائی به زبان های ترکی –مغولی ، منچوری و ژاپنی- کره ای از حدود شش هزار سال پیش و تقسیم زبان ترکی – مغولی به زبان های ترکی و مغولی حدود چهار هزار سال پیش اتفاق افتاده است.

گسترش سريع اسلام در كشورهاي مختلف، مرهون طريقت‌هاي اسلامي است كه در زمانهاي مختلف توسط مشايخ راهبري شده‌اند. طريقت يسويه در قرن ششم هجري قمري كه توسط خواجه احمد يسوي (فوت 562 هـ .ق) به وجود آمد، نقطه عطفي در عرفان تركمن‌ محسوب مي‌شود. مشايخ طريقت يسويه ترك بودند و تعالم آن به زبان تركي ارائه مي‌شد. بسياري از مشايخ اين طريقت، تركمن مي‌باشند